Step 1

မၤလိာ်နတနံၣ်ဘၣ်တနံၣ် တၢ်စူးကါ တၢ်အီၣ်ဘျဲၣ်စဲၢ် (food scrap) ထၢၣ် တလၢာ်အပှ့ၤတဖၣ်တက့ၢ်.


တဘၣ် စူးကါထၢၣ်ဒၢလၢအပှံၢ်လီၤကွံာ်သ့တဖၣ်တဂ့ၤ - ထၢၣ်ဒၢတဖၣ် လၢ Ramsey ဒီး Washington ကီၢ်ရ့ၣ်ခီးထံၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်လီၤန့ၣ် လီၤဆီဒၣ် တၢ်လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တနွံတဘျီ မ့တမ့ၢ် ဖဲထၢၣ်ဒၢပှဲၤအခါ, စၢကမိာ်ထဲတဘျီ ဧိၤ ဖဲတၢ်ခိၣ်ထိးလၢကကးတံာ်ထၢၣ်အခိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.


စၢထၢၣ်အဖီခိၣ်ထိးနၤ ဒ်သိးနကစၢတၢ်အူကဖိဖျၢၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်အကမိာ်ဒ်အံၤတကလုာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢကစၢကးတံာ်ဃာ်ထၢၣ်န့ၣ်လီၤ.

Step 3

ထၢနုာ်လီၤနထၢၣ်ဒၢ လၢနလ့ၣ်တဃာ်ဒၢအပူၤ မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ်အအိပူၤ လၢတၢ်ထၢဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.


  • တဘၣ် ထၢနုာ်လီၤတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤထၢၣ်ဒၢတဖၣ်လၢ တဃာ်ဒၢ ညီနုၢ်အပူၤတဂ့ၤ.
  • တဘၣ် ထၢနုာ်လၢတဃာ်လၢတၢ်စူးကါကဒီးအီၤသ့တဘျီအပူၤ တဂ့ၤ.
  • တဘၣ် ထၢနုာ်လီၤအီၤလၢနတဃာ်အလ့ၣ် မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ် အဖီခိၣ် မ့တမ့ၢ် အကပၤတဂ့ၤ. တၢ်ကြၢးထၢနုာ်လီၤဆူတၢ်အိပူၤလီၤ.
Step 4

ဝံၤလံတၢ်ကမၤကဲထီၣ်တၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ် တဖၣ်ဆူ တၢ်အုၣ်တၢ်ကျၣ်ဟီၣ်စီန့ၣ်လီၤ.


ဖဲတၢ်ထၢဖှိၣ်ဝံၤအခါ, တၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးအီၤဒီး တၢ်ကမှံၤ ဒီးဆှၢအီၤဆူ တၢ်မၤဟးဂီၤလၢစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကွၢ်လၢနကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်အဂီၢ်

တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်တိာ်ကျဲၤ

တၢ်ကဘၣ်စးထီၣ်မၤတၢ်အကျိၤအကျဲဒ်လဲၣ်

တၢ်ကဘၣ်စူးကါတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ်အထၢၣ်ဒၢတဖၣ်ဒ်လဲၣ်

တၢ်ထၢဖှိၣ်ပာ်တၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ်သ့မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

ဖဲတၢ်ထၢဖှိၣ်ပာ်ဝံၤအလီၢ်ခံတၢ်ကမၤသးဒ်လဲၣ်.

ယထၢနုာ်တၢ်မနုၤသ့လၢယတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤထၢၣ်ဒၢတဖၣ်အပူၤလဲၣ်.

တၢ်တူၢ်လိာ်တဖၣ် တၢ်လၢတတူၢ်လိာ်တဖၣ်-

တၢ်တူၢ်လိာ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအကလုာ်ခဲလၢာ်လီၤ

  • ခီဖံၣ်အသံးဒီးနီၣ်ပှံၢ်ခီဖံၣ်တဖၣ် (တဘၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးခီဖံၣ်ဒၢတဖၣ်ဘၣ်), ကိၣ်, ထီၣ်ထ့လၣ်, ဖး(စ)တာ်, မ့ၤ ဒီးတၢ်ချံအီၣ်တဖၣ်
  • တၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၤသၣ်အဖံးတဖၣ်, အချံဒၢတဖၣ်ဒီးအဘ့ၣ်တဖၣ်), တၢ်အဒံၣ်တဖၣ်ဒီးတၢ်အဒံၣ်အကူတဖၣ်, တၢ်အီၣ်ဘၣ်ထွဲဒီးနုၢ်ထံတဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်နုၢ်ထံလီၤသကၤဒီးတၢ်နုၢ်ထံ ဆံၣ်)
  • တၢ်အီၣ်လၢကုၤထီၣ်ဒီးအအုၣ်အကျၣ်
  • တၤသၣ်ချံတဖၣ်ဒီးတၤသၣ်ချံအကူတဖၣ် (တပၣ်ဃုာ်ဒီးသ့ၣ်ထိးဖၣ် အသူအကူတဖၣ်ဘၣ်)
  • တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်ဒီးပီၣ်လဲၣ်တၢ်အီၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီးဃံကွဲ, ညၣ်သဘံၣ်ဒီးတၢ်အကု တဖၣ်)
  • သဘ့ဒီးပထိးချံအကလုာ်ကလုာ်
  • လၣ်ဖးထံအလၣ်တဖၣ် (လၣ်ဖးထံထၢၣ် ဒၢတဖၣ်တပၣ်ဘၣ်)
  • ဘုခ့အကျူၤတဖၣ်, ဘုခ့ဘ့ၣ်ပှၢ်တဖၣ်ဒီးဘုခ့ပ့ၢ်အ သံးအကာ်တဖၣ်
  • ကိၣ်ဖးစထြံၣ်, ကိၣ်တၢ်ညၣ်ဘၢမံ, ကိၣ်ကမူၣ်ကျဲအသး ဒီးထံဒီးတၢ်ဆၢကိၢ်လိၣ်
  • သ့ၣ်ဂံၢ်၀ၣ်စဲဒီးတၢ်နၢမူနၢဆှီတဖၣ်
  • တၢ်အချံအ သၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီးထိၣ်အတၢ်အီၣ်)
  • ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတၢ်အီၣ်

BPI အုၣ်ကီၤတူၢ်လိာ်တၢ်မၤဟီၣ်စီသ့တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်လီၤ

ထဲဒၣ် BPI အုၣ်ကီၤတူၢ်လိာ်ထံခွး, လီခီ, သဘံၣ်လီခီ, ထၢၣ်ဒၢ, လံာ်တၢ်ဖံး, ကနဲဃီးလံာ်က့အဂၤတဖၣ်လီၤ. သမံသမိးကွၢ် ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဘိၣ်တၢ်စှၢၤတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီး "တၢ်မၤဟီၣ်စီသ့" ပနံာ်မံၤပနီၣ်လၢ ပနံာ်ပှံၢ်လီၤကွံာ်သ့တၢ်ကရၢကရိ (Biodegradable Products Institute) (BPI)အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

Leaf logo with BPI Compostable text

လံာ်က့လၢတၢ်စူးကါတဘျီကဒီးတသ့

  • ထံးၡူစးခိ
  • ထံးၡူစးခိဒီး တၢ်၀ါဖိအကလီလၢတအိၣ်ဒီးမဲၣ်ထံ တၢ်ဖှူတၢ်အလွဲၢ် ဒီးတၢ်ကပီၤမျာ်မျာ်ဒီးတဘၣ်စူးကါအီၤဒီးတၢ်ကယၢကယဲမဲာ်သၣ် မ့တမ့ၢ် ဂာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်
  • စးခိတီၣ်လၢတၢ်ပာ်ဆီဒံၣ်တဖၣ် (ထုးကွံာ်တၢ်ကျးစဲ မံၤပနီၣ်တမံၤလၢ်လၢ်)

ပနံာ်မံၤပနီၣ်စးခိတဖၣ်လၢ တၢ်သူကဒါက့ၤကဒီးအီၤတဘျီသ့န့ၣ် တၢ်ကြၢးပာ် အီၤလၢနလ့ၣ်လၢတၢ်စူးကါကဒါက့ၤတၢ်သ့ မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ်, လၢကပာ် ဖှိၣ်ဃုာ်တပူၤဃီလၢ တၢ်ထၢဖှိၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဘျဲၣ်အစဲၤတဖၣ်အပူၤလီၤ. သမံသမိးဒီး သိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်လၢအတီၣ်တၢ်သူကဒါက့ၤတၢ်တဘျီကဒီးလၢ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအတူၢ်လိာ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.

တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂၤလၢတၢ်တူၢ်လိာ်အီၤ

  • တၢ်တံာ်ကယၢကယဲတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိလၢဟံၣ်တဖၣ်
  • သ့ၣ်အလ့ၣ်အက့ဆံး ဆံးဖိတဖၣ် (ဒ်အမ့ၢ် နီၣ်တံာ်ဘိ, ထံခုၣ်ဘိတဖၣ်ဒီးတၢ်ခဲးမဲဘိတဖၣ်)

တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်အံၤတၢ်တတူၢ်လိာ်အီၤဘၣ်

  • တၢ်အအ့ၣ်တဖၣ်
  • ဘဲးထြံၣ် မ့တမ့ၢ် အံၣ်လဲးထြံးတဃၣ်
  • သ့ထိးဖၣ်အသူ အကုတဖၣ်
  • တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်စးခိ, စးခိကနဲဃိး, လံာ်တၢ်ဖံးစးခိ မ့တမ့ၢ် ကိၣ် မးဖ့အခွးတဖၣ် (လၢတအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်)
  • ကၣ်တိ (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်နုၢ်ထံ, စပံးထံ, တၢ်ညၣ်ချီထ့ဒီးကိၣ်ထံခုၣ်ဖီအဒၢတဖၣ်
  • သွဲၣ်လး
  • တၢ်ပံာ်ဆၢ
  • စံကရဲး
  • ဘဲအဖျၢၣ်ဖိဒီးအဘိတဖၣ်- ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအသံတဖၣ်
  • လုၣ်မၤကဆှီမဲတဖၣ်
  • တၢ်ပးခံတဖၣ်
  • စဲးမၤဃ့ထီၣ်တၢ်အလုၣ်ယဲၤဖိ တဖၣ် မ့တမ့ၢ် စဲးမၤဃ့ထီတၢ်အက့ဖိတဖၣ်
  • တၢ်ဘိၣ်တၢ်အီၣ်တဖၣ်
  • တၢ်မၤခုၣ်လီၤသကၤတၢ်အီၣ်အဒၢတဖၣ်
  • စုဖျီၣ်, တၢ်အူကဖိ မ့တမ့ၢ် ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤဒ်န့ၣ်သိးတဖၣ်
  • သိဃီး မ့တမ့ၢ် သိ
  • ခိၣ်သူဒီးစုမ့ၣ်လၢ တၢ်တံာ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်
  • တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တဃိာ်တဃာ်တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ခဲၣ်လွဲၢ်, တၢ်မၤကဆှဲကဆှီတဖၣ် ဒီး သိလ့ၣ်စဲးဖီကဟၣ်အထံအနိတဖၣ်)
  • တၢ်အထံအနိတဖၣ်
  • ကသံၣ်ကသီတဖၣ်ဒီးဘံၣ်တၣ်မံၣ်တဖၣ်
  • မဲးခြိၣ် ဝ့းဘုခ့ပ့ၢ်အဒၢတဖၣ်
  • စးခိ မ့တမ့ၢ် ဖျးစတံးပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် (ဒ်အမ့ၢ် လီခီ, ခွးသလၢ, ထံခွးဒီး တၢ်အီၣ်ဒၢလၢတၢ်သူအီၤထဲတဘျီဧိၤ တဖၣ်) လၢတအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်
  • ကိၣ်ဖံစၣ်အဒၢ (pizza boxes)
  • ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအအ့ၣ်အဆံၣ်, တၢ် ကမှံၤကမှီာ် မ့တမ့ၢ် လီၢ်မံလီၢ်ဒါတဖၣ်
  • နီၢ်ကစၢ်တၢ်ကဆှဲကဆှီပနံာ်တၢ်ဖိ တၢ်လံၤတဖၣ်
  • ဖျးစတံးထၢၣ်ဒၢတဖၣ်
  • ဖျးစတံးဖီးတဖၣ် (ဖိး TM)
  • တၢ် ထုးထီၣ်ပနံာ်တၢ်ကျးစဲတဖၣ်
  • တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢတၢ်စူးကါကဒီးအီၤသ့တဖၣ် (တၢ်ဒၢ, တလါစးခိ, ထံခွးယွၤခၣ်စိး, ပှာ်စၢၢ်ထး, လံာ်က့ဒီးဖျးစတံး)
  • လၢၢ်, ဟီၣ်ခိၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကမှံၤကမှီာ်
  • ရၢးဘၢၣ် မ့တမ့ၢ် ရၢးဘၢၣ်အကွီၤတဖၣ်
  • တၢ်ခိၣ်စူကနၣ်အ့ၣ်တဖၣ်
  • စးခိအပျ့တဖၣ်
  • တၢ်ကျးစဲလၢအအိၣ်လၢ တၢ်ထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဖီခိၣ်
  • တၢ်တဃိာ်တဃာ်တဖၣ်
  • စဲးခွဲသိၣ်မၤ ကဆှီတၢ်အထၢၣ်ဒၢတဖၣ် ဒီးတၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ခွဲသိၣ်တၢ်ဒါတဖၣ်
  • ကနဲဃိး
  • တၢ်ထွါ (ခဲလၢာ်)
  • သ့ၣ် မ့တမ့ၢ် လွးကမူၣ်တဖၣ်
  • ဖျးစတံး ဘိၣ်ဘံတၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဒၢတဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖျးစတံးတၢ်အီၣ်ဒၢတဖၣ်) လၢတအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်- တၢ်ဘိၣ်တၢ်အီစးခိတဖၣ်, ထံးၡူစးခိတဖၣ်, စးခိဘိၣ်တၢ်တဖၣ်, တၢ်စဲ မ့တမ့ၢ် လံာ်တူၢ်လိာ်စ့တဖၣ်
  • ကရၢၢ်ဒီးကရၢၢ်တ ဃိာ်တဃာ်တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီးနီၣ်တပံၢ်တမါ, တၢ်အလၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်အဒ့အ တြၢ်တဖၣ်)

ကွၢ်နကီၢ်ရ့ၣ်ခီးထံၣ်အပှာ်ယဲၤသန့လၢကမၤန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး ကဘၣ်တၢၤကွံာ်တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢတၢ်တတူၢ်လိာ်အီၤလၢ တၢ်ထၢဖှိၣ် တၢ် အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်တက့ၢ်.

တၢ်ထၢဖှိၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်

တၢ်အကျိၤအကျဲလၢအဘၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလၢ ကထၢဖှိၣ် တၢ်အီၣ်အဘျဲၢ်အစဲၢ်န့ၣ်လီၤ. စူးကါတၢ်ဒၢတဖၣ်သ့သ့ဘၣ်ဘၣ် ဒီးဃုထၢတၢ်ပာ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢ အမၤတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢနဂီၢ်တက့ၢ်.

bin with compostable bag in a cabinet under the sink ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်သ့စုပျၢ်မဲာ်လီခီ အဖီလာ်
bucket with compostable bag in a garage ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်ပာ်သိလ့ၣ်အလီၢ်အပူၤ
medium-sized bin with compostable bag next to a trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်သူ - ထၢၣ် 13 ကါလၣ်
ဘူးဒီးတၢ်တဃိာ်တဃာ်
small bin with compostable bag next to a large trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်ဃး - ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်ဒၢဖိအပူၤ
tall bin with compostable bag next to a trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်သူ - ထၢၣ် 13 ကါလၣ်
လၢတၢ်ဒၢဖးထီအပူၤ
small bucket with compostable bag next to the sink ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢခီထၢၣ်အဖီခိၣ်

တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ဧါ.

အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဧါ. ကွၢ်ပတၢ်သံကွၢ်လၢတၢ်သံကွၢ်အီၤခဲအံၤခဲအံၤအကဘျံးပၤတက့ၢ်.

put unused food in the compost bag
tying the bag closed with an overhand knot