Step 1

မၤလိာ်နတနံၣ်ဘၣ်တနံၣ် တၢ်စူးကါ တၢ်အီၣ်ဘျဲၣ်စဲၢ် (food scrap) ထၢၣ် တလၢာ်အပှ့ၤတဖၣ်တက့ၢ်.


တဘၣ် စူးကါထၢၣ်ဒၢလၢအပှံၢ်လီၤကွံာ်သ့တဖၣ်တဂ့ၤ - ထၢၣ်ဒၢတဖၣ် လၢ Ramsey ဒီး Washington ကီၢ်ရ့ၣ်ခီးထံၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်လီၤန့ၣ် လီၤဆီဒၣ် တၢ်လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Step 2

ထၢဖှိၣ်နတၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်တဖၣ် လၢထၢၣ်ပူၤတက့ၢ်. တနွံတဘျီ မ့တမ့ၢ် ဖဲတၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်ထၢၣ်ပှဲၤအခါ, စၢတံၢ်အကမိာ်တခါ ဖဲအခိၣ်ထိးလၢကကးတံာ်ထၢၣ်ဒၢန့ၣ်တက့ၢ်.


စၢထၢၣ်အဖီခိၣ်ထိးနၤ ဒ်သိးနကစၢတၢ်အူကဖိဖျၢၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်အကမိာ်ဒ်အံၤတကလုာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢကစၢကးတံာ်ဃာ်ထၢၣ်န့ၣ်လီၤ.

Step 3

ပာ်လီၤတၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်ထၢၣ် လၢနလ့ၣ်တဃာ်ဒၢအပူၤ မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ် လၢတၢ်ထၢဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.


  • တဘၣ် ထၢနုာ်လီၤတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤထၢၣ်ဒၢတဖၣ်လၢ တဃာ်ဒၢ ညီနုၢ်အပူၤတဂ့ၤ.
  • တဘၣ် ထၢနုာ်လၢတဃာ်လၢတၢ်စူးကါကဒီးအီၤသ့တဘျီအပူၤ တဂ့ၤ.
  • တဘၣ် ထၢနုာ်လီၤအီၤလၢနတဃာ်အလ့ၣ် မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ် အဖီခိၣ် မ့တမ့ၢ် အကပၤတဂ့ၤ. တၢ်ကြၢးထၢနုာ်လီၤဆူတၢ်အိပူၤလီၤ.
Step 4

ဝံၤလံတၢ်ကမၤကဲထီၣ်တၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ် တဖၣ်ဆူ တၢ်အုၣ်တၢ်ကျၣ်ဟီၣ်စီန့ၣ်လီၤ.


ဖဲတၢ်ထၢဖှိၣ်ဝံၤအခါ, တၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးအီၤဒီး တၢ်ကမှံၤ ဒီးဆှၢအီၤဆူ တၢ်မၤဟးဂီၤလၢစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကွၢ်လၢနကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်အဂီၢ်

တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်တိာ်ကျဲၤ

တၢ်ကဘၣ်စးထီၣ်မၤတၢ်အကျိၤအကျဲဒ်လဲၣ်

တၢ်ကဘၣ်စူးကါတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ်အထၢၣ်ဒၢတဖၣ်ဒ်လဲၣ်

တၢ်ထၢဖှိၣ်ပာ်တၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ်သ့မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

ဖဲတၢ်ထၢဖှိၣ်ပာ်ဝံၤအလီၢ်ခံတၢ်ကမၤသးဒ်လဲၣ်.

ယထၢနုာ်တၢ်မနုၤသ့လၢယတၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤထၢၣ်ဒၢတဖၣ်အပူၤလဲၣ်.

တၢ်တူၢ်လိာ်တဖၣ် တၢ်လၢတတူၢ်လိာ်တဖၣ်-

တၢ်အီၣ်တၢ်အီအကလုာ်ခဲလၢာ်

တၢ်တူၢ်လိာ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအကလုာ်ခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ် အကလုာ်ညီနုၢ်စရီန့ၣ်လီၤ-

  • ခီဖံၣ်အသံး ဒီးနီၣ်ပှံၢ် ခီဖံၣ်တဖၣ်
  • တၤသူတၤသၣ် ဒီးတၢ်ဒိး တၢ်လၣ်တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၤသၣ်အဖံးတဖၣ်, အချံဒၢ တဖၣ်ဒီး အဘ့ၣ်တဖၣ်)
  • တၢ်အီၣ်ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်နုၢ်ထံတဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်နုၢ်ထံ လီၤသကၤဒီး တၢ်နုၢ်ထံဆံၣ်)
  • တၤသၣ်ချံတဖၣ် ဒီးတၤသၣ်ချံ အကုကိၤတဖၣ် (တပၣ်ဃုာ်ဒီး သ့ၣ်ထိးဖၣ် အကုသူတဖၣ်ဘၣ်)
  • ကိၣ်ပီၣ်မူး, ထီၣ်ထံယၣ်, ဖၣ်စတၣ်, မ့ၤ ဒီးတၢ်ချံအီၣ်
  • ဆီဒံၣ် ဒီးဆီဒံၣ် အဘ့ၣ်တဖၣ်
  • တၢ်အီၣ်လၢ ကုၤထီၣ်ဒီး အအုၣ်အကျၣ်
  • တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ် ဒီးပီၣ်လဲၣ် တၢ်အီၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဃံတၢ်ကွဲ, ညၣ်သဘံၣ် ဒီးတၢ်အကု တဖၣ်)
  • သဘ့ဒီး ပထိးချံ အကလုာ်ကလုာ်
  • လးဖးအလၣ် ဒီး လးဖးထံ ထၢၣ်ဒၢတဖၣ်
  • ဘုခ့ အကျူၤတဖၣ်, ဘုခ့ဘ့ၣ်ပှၢ် တဖၣ် ဒီးဘုခ့ပ့ၢ်အသံး အကာ်တဖၣ်
  • ကိၣ်ဖးစထြံၣ်,, ကိၣ် တၢ်ညၣ်ဘၢမံ, ကိၣ်ကမူၣ် ကျဲသးဒီးထံ ဒီးတၢ်ဆၢ ကိၣ်လိၣ်
  • သ့ၣ်ဂံၢ်၀ၣ်စဲ ဒီးတၢ်နၢမူ နၢဆှီတဖၣ်
  • တၢ်အချံအသၣ် (ပၣ် ဃုာ်ဒီး ထိၣ်အတၢ်အီၣ်)
  • ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အတၢ်အီၣ်

တၢ်လၢအကဲထီၣ်ဟီၣ်စီသ့တဖၣ်လၢ BPI အုၣ်ကီၤတူၢ်လိာ်ဝဲ

ခွး, လီခီ, သဘံၣ်လီခီ, ထၢၣ်ဒၢ, လံာ်တၢ်ဖံး, ကနဲဃီးလံာ်က့, ခီဖံၣ်ဒၢ, ဒ်န့ၣ်တဖၣ်လၢအကဲထီၣ်ဟီၣ်စီသ့လၢ ထဲလၢ BPI အုၣ်ကီၤတူၢ်လိာ်ဝဲ. သမံသမိးကွၢ် ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဘိၣ်တၢ်စှၢၤတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီး "တၢ်မၤဟီၣ်စီသ့" ပနံာ်မံၤပနီၣ်လၢ ပနံာ်ပှံၢ်လီၤကွံာ်သ့တၢ်ကရၢကရိ (Biodegradable Products Institute) (BPI)အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

Leaf logo with BPI Compostable text

လံာ်က့လၢတၢ်စူးကါတဘျီကဒီးတသ့

  • ထံးၡူစးခိ
  • ထံးၡူစးခိဒီး တၢ်၀ါဖိအကလီလၢတအိၣ်ဒီးမဲၣ်ထံ တၢ်ဖှူတၢ်အလွဲၢ် ဒီးတၢ်ကပီၤမျာ်မျာ်ဒီးတဘၣ်စူးကါအီၤဒီးတၢ်ကယၢကယဲမဲာ်သၣ် မ့တမ့ၢ် ဂာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်
  • စးခိတီၣ်လၢတၢ်ပာ်ဆီဒံၣ်တဖၣ် (ထုးကွံာ်တၢ်ကျးစဲ မံၤပနီၣ်တမံၤလၢ်လၢ်)

ပနံာ်မံၤပနီၣ်စးခိတဖၣ်လၢ တၢ်သူကဒါက့ၤကဒီးအီၤတဘျီသ့န့ၣ် တၢ်ကြၢးပာ် အီၤလၢနလ့ၣ်လၢတၢ်စူးကါကဒါက့ၤတၢ်သ့ မ့တမ့ၢ် တဃာ်ဒၢဖးဒိၣ်, လၢကပာ် ဖှိၣ်ဃုာ်တပူၤဃီလၢ တၢ်ထၢဖှိၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဘျဲၣ်အစဲၤတဖၣ်အပူၤလီၤ. သမံသမိးဒီး သိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်လၢအတီၣ်တၢ်သူကဒါက့ၤတၢ်တဘျီကဒီးလၢ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအတူၢ်လိာ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.

တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂၤလၢတၢ်တူၢ်လိာ်အီၤ

  • ဟံၣ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ်လၢတၢ်တံာ်အီၤ (ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖီကဒိၣ်ဆံးတဖၣ်)
  • သ့ၣ်အလ့ၣ်အက့ဆံး ဆံးဖိတဖၣ် (ဒ်အမ့ၢ် နီၣ်တံာ်ဘိ, ထံခုၣ်ဘိတဖၣ်ဒီးတၢ်ခဲးမဲဘိတဖၣ်)

စရီအံၤအပူၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဟံၣ်ဃီတၢ်ပီးတၢ်လီညီနုၢ်တဖၣ် လၢတဘၣ်ထွဲဒီးနတၢ်အီၣ်အက့အခီလီၤဖှံၣ်ထၢၣ်အဒိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအိၣ်ဒီးသးဒ့ဒီအခါ, တဘၣ်ထၢနုာ်တၢ်တဖၣ်အံၤလၢ ထၢၣ်ပူၤတဂ့ၤ.

This list includes examples of common household items that do NOT belong in your food scrap bags. When in doubt, keep it out.

  • ဖၣ်ကမူၣ်ဖၣ်ဆါတဖၣ်
  • ဘဲးထြံၣ် မ့တမ့ၢ် အံၣ်လဲးထြံး တဃာ်
  • သ့ထိးဖၣ်အကုသူတဖၣ်
  • တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်စးခိ, စးခိ ကနဲဃိး, လံာ်တၢ်ဖံးစးခိ မ့တမ့ၢ် ကိၣ်မးဖ့ အခွးတဖၣ် (လၢ တအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်)
  • ကၣ်တိ (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်နုၢ်ထံ, စပံးထံ, တၢ် ညၣ်ချီထံ ဒီးကိၣ်ထံခုၣ်ဖီ အဒၢတဖၣ်)
  • သွဲၣ်လး
  • တၢ်ပံာ်ဆၢ
  • စံကရဲး
  • ဘဲအဖျၢၣ်ဖိ ဒီးအဘိတဖၣ်- ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အသံတဖၣ်
  • လုၣ်မၤကဆှီ မဲတဖၣ်
  • တၢ်ပးခံ တဖၣ်
  • စဲးမၤဃ့ထီ တၢ်အလုၣ်ယဲၤဖိတဖၣ် မ့တမ့ၢ် စဲးမၤဃ့ထီ တၢ်အက့ဖိတဖၣ်
  • တၢ်ဘိၣ် တၢ်အီၣ်တဖၣ်
  • တၢ်မၤခုၣ်လီၤ သကၤ တၢ်အီၣ်အဒၢတဖၣ်
  • စုဖျီၣ်, တၢ်အူကဖိ မ့တမ့ၢ် ပနံာ် တၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒ်န့ၣ်သိးတဖၣ်
  • သိဃီး မ့တမ့ၢ် သိ
  • ခိၣ်သူ ဒီးစုမ့ၣ်လၢ တၢ်တံာ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်
  • တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် တဃိာ်တဃာ်တဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ခဲၣ်လွဲၢ်, တၢ်မၤကဆှဲ ကဆှီတဖၣ် ဒီး သိလ့ၣ် စဲးဖီကဟၣ် အထံအနိတဖၣ်)
  • တၢ်အ ထံအနိတဖၣ်
  • ကသံၣ်ကသီတဖၣ် ဒီးဘံၣ်တၣ်မံၣ်တဖၣ်
  • မဲး ခြိၣ် ဝ့း ဘုခ့ပ့ၢ်အဒၢတဖၣ်
  • ကိၣ်ဖံစၣ် အဒၢတဖၣ်, စးခိ မ့တမ့ၢ် ဖျးစတံး ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် (ဒ်အမ့ၢ် လီခီ, ခွးသလၢ, ထံခွးဒီး တၢ်အီၣ်ဒၢလၢ တၢ်သူအီၤထဲတဘျီဧိၤ တဖၣ်) လၢတအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်
  • ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အအ့ၣ် အဆံၣ်, တၢ် ကမှံၤကမှီာ် မ့တမ့ၢ် လီၢ်မံလီၢ်ဒါတဖၣ်
  • နီၢ်ကစၢ် တၢ်ကဆှဲကဆှီ ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်
  • ဖျးစတံး ထၢၣ်ဒၢ တဖၣ်
  • ဖျးစတံးဖီးတဖၣ် (ဖိး TM)
  • တၢ် ထုးထီၣ် ပနံာ်တၢ် ကျးစဲ တဖၣ်
  • တၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢတၢ်စူးကါ ကဒီးအီၤသ့တဖၣ် (တၢ်ဒၢ, တလါစးခိ, ထံခွးယွၤခၣ်စိး, ပှာ်စၢၢ်ထး, လံာ်က့ ဒီးဖျးစတံး)
  • လၢၢ်, ဟီၣ်ခိၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကမှံၤကမှီာ်
  • ရၢးဘၢၣ် မ့တမ့ၢ် ရၢးဘၢၣ်အကွီၤတဖၣ်
  • တၢ်ခိၣ်စူ ကနၣ်အ့ၣ် တဖၣ်
  • စးခိအပျ့တဖၣ်
  • တၢ်ကျးစဲ လၢအအိၣ်လၢ တၢ်ထုး ထီၣ် တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဖီခိၣ်
  • တၢ်တဃိာ်တဃာ်တဖၣ်
  • စဲးခွဲသိၣ်မၤ ကဆှီတၢ်အထၢၣ်ဒၢ တဖၣ် ဒီးတၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ခွဲသိၣ် တၢ်ဒါတဖၣ်
  • ကနဲဃိး
  • တၢ်ထွါ (ခဲလၢာ်)
  • သ့ၣ် မ့တမ့ၢ် လွးကမူၣ်တဖၣ်
  • ဖျးစတံး ဘိၣ်ဘံတၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဒၢတဖၣ် (ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖျးစတံး တၢ်အီၣ်ဒၢတဖၣ်) လၢတအိၣ်ဒီး BPI ပနံာ်မံၤပနီၣ်- တၢ်ဘိၣ်တၢ်အီၣ် စးခိတဖၣ်, ထံးၡူစးခိတဖၣ်, စးခိဘိၣ်တၢ်တဖၣ်, တၢ်စဲ မ့တမ့ၢ် လံာ် တူၢ်လိာ်စ့တဖၣ်
  • ကရၢၢ်ဒီး ကရၢၢ်တဃိာ်တဃာ်တဖၣ် (ပၣ် ဃုာ်ဒီး နီၣ်တပံၢ်တမါ, တၢ်အလၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်အဒ့အတြၢ် တဖၣ်)

ကွၢ်နကီၢ်ရ့ၣ်ခီးထံၣ်အပှာ်ယဲၤသန့လၢကမၤန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး ကဘၣ်တၢၤကွံာ်တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢတၢ်တတူၢ်လိာ်အီၤလၢ တၢ်ထၢဖှိၣ် တၢ် အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်တက့ၢ်.

တၢ်ထၢဖှိၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်

တၢ်အကျိၤအကျဲလၢအဘၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလၢ ကထၢဖှိၣ် တၢ်အီၣ်အဘျဲၢ်အစဲၢ်န့ၣ်လီၤ. စူးကါတၢ်ဒၢတဖၣ်သ့သ့ဘၣ်ဘၣ် ဒီးဃုထၢတၢ်ပာ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢ အမၤတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢနဂီၢ်တက့ၢ်.

bin with compostable bag in a cabinet under the sink ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်သ့စုပျၢ်မဲာ်လီခီ အဖီလာ်
bucket with compostable bag in a garage ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်ပာ်သိလ့ၣ်အလီၢ်အပူၤ
medium-sized bin with compostable bag next to a trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်သူ - ထၢၣ် 13 ကါလၣ်
ဘူးဒီးတၢ်တဃိာ်တဃာ်
small bin with compostable bag next to a large trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်ဃး - ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢတၢ်ဒၢဖိအပူၤ
tall bin with compostable bag next to a trash bin တၢ်ဒၢအလွဲၢ်သူ - ထၢၣ် 13 ကါလၣ်
လၢတၢ်ဒၢဖးထီအပူၤ
small bucket with compostable bag next to the sink ထၢၣ် 6 ကါလၣ်
လၢခီထၢၣ်အဖီခိၣ်

တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ဧါ.

အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဧါ. ကွၢ်ပတၢ်သံကွၢ်လၢတၢ်သံကွၢ်အီၤခဲအံၤခဲအံၤအကဘျံးပၤတက့ၢ်.

put unused food in the compost bag
tying the bag closed with an overhand knot